پُل یک پیسه گی شهر کابل

روی دریای کابل، پل‌های زیادی اعمار گردیده است. اما این دو پل، در کنار پل آرتل از شهرت زیادی بین شهروندان کابل برخورداراند. پل یک پیسگی، پل لرزانک و پل آرتل از پل‌های باستانی و قدیمی به حساب می‌آیند.

این دو پل، برای افراد پیاده ساخته شده بود. زمانی‌که شهروندان کابل می‌خواستند از این طرف رودخانه به آن طرف رودخانه بروند، از این پل‌ها استفاده می‌کردند. اما اکنون در هر قسمت رودخانه‌ی‌ کابل، پل‌های زیادی، چه پیاده‌رو و چه موتررو را می‌توانید، مشاهده کنید.

پل یک پیسه گی در منطقه مراد خانی کابل، روبه روی زیارت ابوالفضل واقع شده است. در آن زمان حکومت وقت افغانستان، از هر نفر یک پیسه می‌گرفت و بعد اجازه می‌داد که از آن عبور کند. می‌توان آن را یک نوع مالیه خواند. در گذشته شاید روی دریای کابل چندین پل موجود بوده است، اما پل یک پیسگی در مرادخانی از مشهورترین آن‌هاست.

یک وجه تسمیه‌ی دیگری نیز به پل یک پیسه گی می‌گویند که گویا برده‌ها را روی این پل در بدل یک پیسه به فروش می‌رسانده‌اند.

پل یک پیسه گی در گذشته از تخته چوب و سیم (کیبل) ساخته شده بود. حالا این پل شکل اولیه خود را از دست داده است و از سمنت بازسازی شده است. روزانه صدها نفر به اصطلاح، از آن تیر و بِِر می‌شوند.

نادرخان، ۵۰ ساله، کنار پل یک پیسگی نشسته است. او در باره این پل می‌گوید: «این پل، دَ قدیم، ایی رقم نبود، از کیبل بود و از تخته، حالی ایی را جور کرده است. از این پل ما خاطره‌ها داریم.»

غلام عباس، باشنده مراد خانی، ۶۷ ساله ، نی‌شکرفروش است، او در کنار زیارت ابوالفضل کنار دیوار، نی‌شکرهایش را صاف می‌کند، وی می‌گوید: «یادم است، وقتی کودک بودیم، چقدر روزانه از روی پل تیر و بِر می‌شدیم. وقتی تکان می‌خورد هم می‌ترسیدیم و هم لذت می‌بردیم. اول از تخته بود، حالا از بین رفته، دوره نجیب به گمانم، سمنتی کردند.»

از چند سال به این سو، روی پل یک پیسه گی، دست‌فروشان، کالای‌های تابستانی و زمستانی‌شان را ‌می‌فروشند. این کالاها اکثرشان لباس‌های چینی و لیلامی‌اند که نمونه‌های آن را فروشندگان روی کتاره‌های پل برای جلب مشتری آویزان می‌کنند.

پل لرزانک، پل تخته‌ای و از کیبل ساخته شده بود، وقتی عابرین از آن عبور می‌کردند، می‌لرزید، از همین خاطر این پل به پل لرزانک معروف است. این پل روبه‌روی سرک چنداول که به سرک سینما پامیر وصل می‌شود، قرار دارد. این پل شکل اولیه خود را نیز از دست داده است. اکنون این پل با سمنت باز سازی شده است و پهلویش یک پل بزرگ به نام «پل آسمایی» قرار دارد. این پل بخش آسمایی را به شیردروازه وصل می‌کرد. این پل در قدیم «چهار تا گادر و چهار تا کیبل فلزی داشت که تا دو تا به بالای پل بسته می‌شد و دو تا به پایین. روی گادرها تخته‌های چوب قرار داشت.»

کابل پُر از پل است. می‌توان از پل‌های معروف آن مثل پل خشتی، پل سرخ، پل آرتل، پل حسن خان (حسن گوساله)، پل ریشخور، پل سوخته، پل سرخ، پل تیمور شاهی، پل یک پیسگی، پل چوبی، پل محمود خان و پل جمهوری نام برد.

وقتی این دو پل مشهور ساخته شده بود. رود خانه‌ی کابل، مملو از آب روان بود، اما اکنون جای خود را به زباله‌دانی پایتخت داده است. رودخانه‌ی کابل نه تنها که خشکیده است، حتا نام خود را نیز فراموش کرده است. رودخانه‌ی کابل در سابق، بنام «در یای چمچه مست» یاد می‌شد، اما اکنون این نام را جز پیرمردان، کسی دیگر نمی‌داند.