قلعه چهل برج بامیان ؛ جلوه‌‌‌ای از تاریخ درخشان افغانستان

قلعه چهل برج بامیان ، بنایی بزرگ و تاریخی که در منطقه «یکاولنگ» ولایت بامیان «افغانستان» واقع شده است.

از نظر ساختمانی بنایی است محکم و پولادین که مرور زمان و گذشت روزگار نتوانسته آثار آن را از بین ببرد و باران‌های موسمی در امتداد زمان نتوانسته آثار عظیم و تاریخی را محو کند.

بنای تاریخی ۴۰ برج بر روی تپه وسیع و پهناوری ساخته شده که کوه‌های بلند «بابا» و «بند پیتاب» اطراف آن را محاصره کرده، منطقه «کلیگان» در طرف شرق و منطقه «دهن مرغی» در غرب آن واقع است، دریاچه شفاف و زیبایی که از بند امیر سرچشمه می‌گیرد و در مسیر راه به صورت رودخانه بزرگی در می‌آید، در اطراف آن قرار دارد.

با داخل شدن به روستای معروف به چهل برج، می‌توان اندازه و پیچیدگی معماری قلعه را درک کرد، این قلعه بر اساس اطلاعات باستان شناسان، از دوره غورى‌ها یا احتمالاً از دوره «کوشانی‌ها» به جا مانده است.

از ساختمان برج‌ها و نقاشی‌ها مشخص است که مربوط به دوره اسلامی نبوده است.

بنای این برج‌ها و دیوارها در بالای تپه وسیع از سنگ بنا شده و برج‌های متعددی که با دیواره‌های ضخیم که بیش از ۴۰ برج دیده می‌شود به صورت حلقه‌های زنجیر در اطراف تپه کشیده شدند.

عرض دیوارهای برج‌ها و دیوار میدان وسیع آن طرف برج‌ها، در حدود ۳ متر عریض است که از گل و سنگ‌های بزرگ ساخته شده است، در وسط تپه ساختمان زیبایی است با برج‌های بلند و خانه‌های زیبا که محل مسکن حکام وقت بوده که همواره از ۴ طرف محافظت شده و یک بخش از بنای ۴۰ برج به دیوار عریض از سنگ احاطه شده که به آن «سور شهر» گفته می‌شود.

نظر به مطالعات انجام شده و متون تاریخی در مورد این محل که به ۴۰ برج معروف است، در حقیقت بیش از ۳۰۰ برج در این مکان وجود دارد.

این برج‌ها به شکل مختلفی بر مبنای نیاز بانیان آن بنا شده است، امروز شاید قسمت اعظم آن تخریب شده باشد اما با دقت و تعمق می‌توان مکان برج‌های تخریب شده را دریافت.

فعلاً بقایاى ۳۴ برج با ارتفاعات مختلف در حال سقوط و اضمحلال و نیز بعضاً با همان نقش و نگارهای اولیه خود به مشاهده می‌رسد.

در بقایاى بعضی از برج‌ها که چند سال قبل توسط دفتر «ایکوتوریسم» تثبیت شده، نقش‌های مختلف مثل صورت انسان، مار و … دیده می‌شوند.

زمانی که داخل مرکز برج‌ها می‌شویم، هر طرف دروازه و راهی، انسان بیننده را به طرف خود دعوت می‌کند.

در داخل اتاق‌هایی که در زیر برج ها ساخته شده است، هیچ چیزی دیده نمی‌شود، سقف این اتاق‌ها به صورت گنبدی ساخته شدند.

زمانی که بیشتر گردش کنی، به ۳ اطاق کوچک و ظریفی که واقعاً به شکل اتاق نشیمن درست شده و بسیار نظیف و ظریف است، برمی‌خوری که بیانگر هنر معماری آن زمان است.

در سقف و بغل دیوار این اتاق‌ها تصاویر بسیار زیبا و دلنشینی به رنگ سرخ نقاشی شدند.

در یکی از این اتاق‌ها، یک نقاشی دیده می‌شود که احتمالاً پادشاه مقتدری بوده، مردانی اطراف وی ایستادند و در قسمت هر دو بازوی این شخص تصویر دو مار کوچک و زیبا رسم شده است، گو اینکه این مارها از شانه‌های مرد روئیدند.

قدمت این نقاشی‌ها به گفته مسئولان اطلاعات و فرهنگ بامیان و باستان شناسان به دوره قبل از اسلام بازمی‌گردد.