باغ بابر افغانستان | تفرجگاه زیبای کابل

افغانستان دارای تمدنی کهن و آثار تاریخی و هنری زیادی است که البته بسیاری از آن ها در طی جنگ و ناآرامی های اخیر از بین رفته اند، افغان تراول امروز می خواهد به یکی از اماکن دیدنی شهر کابل سفر کند ، جایی که با همه ی نا آرامی های منطقه تلاش شده که سالم بماند و نشانی باشد برای گذشته ی درخشانشان ، می خواهیم به باغ بزرگ بابر برویم و مهم ترین و زیباترین باغ تاریخی کابل را از نزدیک نظاره کنیم، این باغ بسیار دیدنی است و در دامنه ی کوه قرار گرفته است و آرامگاه بابر ، فرمانروای مغول هم در همین باغ قرار دارد، اینجا مکانی تفریحی، زیبا در عین حال تاریخی است و به سبک معماری اسلامی ساخته شده است.

آشنایی با باغ بابر

باغ سرسبز بابر ( Gardens of Babur ) به دستور سلطان گورکانی ظهیرالدین محمد بابر زمانی که کابل را به تصرف خود درآورد سال ۱۵۰۴ ، این باغ از معدود #مکان های تفریحی و تاریخی افغانستان است که در طی سالهای جنگ سالم مانده و به مرور ترمیم شده است، باغ بابر در دامنه ی کوه شیر دروازه که به ورودی کابل معروف است قرار گرفته، این کوه زیبا در میانه ی شهر کابل قرار دارد و سمت غرب این کوه رود کابل جاری است.

باغ بابر جزو فهرست یونسکو ثبت شده است، این باغ حدودا ۱۱ هکتار است و بزرگترین فضای عمومی کابل می باشد، باغ بابر از سال ۱۹۳۰ در معرض استفاده ی عموم قرار گرفته است که متاسفانه در ابتدا محلیان صدمات زیادی به باغ زدند و آن را غارت کردند، همه ی میوه های باغ را کندند و درختانش را قطع کردند و از آن ها برای هیزم استفاده نمودند اما به مرور زمان غارت ها پایان یافت.

این باغ از دامنه ی پر شیب تر کوه تا کم شیب تر آن با پلکان کوتاه و ممتد با ۱۵ پاگرد به انتها می رسد، علاوه بر زیبایی های طبیعی یک کاروانسرای ساخته شده از خشت و گل هم در ابتدای ورودی آن قرار گرفته است علاوه بر کاروانسرا مقبره ی پادشاه بابر ، کاخ ملکه و مسجدی زیبا هم در این باغ قرار دارند که بر جذابیت های بوستان بابر افزوده است.

تاریخ ، عنصر جدانشدنی باغ بابر

باغ سرسبز بابر ( Gardens of Babur ) قبل از آن که یک باغ و یک مکان تفریحی باشد ، یک مکان تاریخی است و بازدید از آن نیاز به دانستن پیشینه ی آن دارد؛ اینکه در گذشته چه روزگارانی را پشت سر گذاشته و چه روزهایی را به خود دیده است. پس لازم است پیش از هر چیز تا در مورد تاریخچه شاه بابر و باغی که ساخته بدانیم.

آشنایی با بابر شاه

ظهیر الدین محمد بابر از نوادگان تیمور لنگ از سلسله ی تیموریان بوده است که خود سلسله ی گورکانیان را در هند تاسیس نمود ، او بین سال های ۱۴۸۳ تا ۱۵۳۰ می زیسته و او را آخرین پادشاه از دوران طلائی اسلامی می دانند.

محمد بابر دو همسر به نام های بی بی مبارکه یوسف زی و دلدار بیگم داشت و صاحب هفت فرزند به نام های همایون ، کامران میرزا، عسگری میرزا، هندل میرزا، گل بدن بانو، فخر النسا و التون بیشیک بود.

او در یازده سالگی پس از مرگ پدرش حکومت را به ارث برد و ۳۸ سال حکومت کرد و در سن ۴۹ سالگی در نور افشان هند درگذشت و پس از حدود ده سال یعنی سال ۱۵۴۴ استخوان هایش به مقبره ی بابر در کابل افغانستان منتقل گردید و پس از او پسر ارشدش همایون به سلطنت رسید، تا حدود ۱۵۰ سال پس از مرگ بابر شاه نسل های بعد از او برای زیارت مقبره اش به کابل می آمدند.

تاریخچه ی باغ بابر

تاریخ دقیق ساخت باغ بابر مشخص نیست و گمان می رود شروع ساخت باغ به صورت امروزی سال ۱۵۲۸ بوده است ، اما می دانیم که بابر در سال ۹۱۰ قمری یا ۱۵۰۴ میلادی به افغانستان آمد و از دامنه ی کوه شیر به عنوان تفرجگاه تابستانی و منطقه ای ییلاقی استفاده می کرده است، اعتقاد بر این است که بابر وصیت کرده بود که پیکر او را در این ناحیه دفن کنند و ساخت باغ هم به دستور او انجام شده است برخی هم عقیده دارند جلال الدین اکبر نوه ی بابر این باغ را ساخت و بعد ها توسط موسسه ی آقاخان توسعه پیدا کرد، سبک ساخت این باغ معماری اسلامی است ، معماری ای که مفاهیم، معانی مذهبی و اسرار زیادی را در خود جای داده است، این باغ را با معماری برخی باغ های ایرانی و هندی مقایسه کرده اند مخصوصا باغ های شیراز که به دوران مغولان باز می گردد شباهت زیادی با باغ بابر از لحاظ ظاهری دارند.

تنها اشاره ای از طراح و سازنده ی اولیه ی مقبره و مسجد بابر شده است و او را فردی به نام چارلز مسون Charles Masson که سربازی انگلیسی بوده است می دانند، البته این بنا ها یک بار توسط زلزله به طور کامل و یک بار هم در جنگ تا حدودی تخریب و دوباره ساخته شده اند.

باغ بابر در گذر زمان تغییرات زیادی کرده است در ابتدا تنها محلی کوچک برای استراحت پادشاهان بوده است و عموم اجازه ی ورود به آن را نداشتند اما با گذر زمان مدرن تر شده و با باغ بابر ابتدایی قابل مقایسه نیست، بنابر این تاریخچه ی این باغ می تواند دیدی کلی از پیشرفت و فراز و نشیب معماری چندین ساله ی افغانستان را به ما بدهد.

اماکن تاریخی باغ بابر

باغ بابر در واقع پارکی تاریخی است و به دلیل وجود اماکن تاریخی موجود در آن گسترش یافته است ، در ادامه با این اماکن تاریخی بیشتر آشنا می شویم.

۱ ) کاروانسرا

در ابتدای ورود به باغ بابر باید از کاروانسرایی زیبا عبور می کنیم ، با گذر زمان این کاروانسرا تغییر کاربری داده است؛ در قدیم مکانی برای اسکان افراد فقیر بوده است اما امروزه اداره جات کابل در آن مستقر هستند و نمایشگاه هایی مثل صنایع دست ساز کابلی ها و نقاشی هم در همین مکان بر پا می شود و بازدیدکنندگان می توانند بر بالکن های کاروانسرا بروند و از آن جا مناظر را تماشا کنند.

۲ ) مقبره بابر

شاه جهان ظهیرالدین محمد بابر زمانی که در شهر دهلی، هند چشم از جهان فرو بست در همانجا دفن شد ، اما پس از ده سال به کابل نقل مکان داده شد و در مقبره ای زیبا و مرمرین آرام گرفت، هم اکنون افغان ها مقبره ی کهن بابر را نمادی از فرهنگ کهن خود میدانند و سعی در حفظ و نگهداری آن به عنوان مکانی اجتماعی، تاریخی که می تواند منبع در آمد عظیمی را برایشان در آینده تولید کند دارند، کابلی ها با بازسازی و زیبا شدن این مقبره امیدوارند غرور و عزت نفس باز هم به افغانستان بازگردد.

پس از دفن بابر در این مقبره و دور از هند فرزندان و نوادگانش همه ساله برای زیارتش به باغ بابر می رفتند و به این باغ رونقی دوباره می بخشیدند و تا چند سال محلی خوب برای تفرجگاه پادشاهان بود، از لحاظ ظاهری هم گور بابر شاه که با سنگ قبری سفید و هنرمندانه تراشیده شده در میان مقبره ای سفید قرار گرفته است ، این مقبره سقف ندارد و تنها دیواری دور تا دور آن کشیده شده که در دیوارهایش پنجره هایی زیبا تعبیه نموده اند.

به طور کلی نقطه ی عالی باغ بابر مقبره ی بابر است و این که این پادشاه بزرگ آن قدر این مکان را زیبا می دید که دوست داشت در آن دفن شود و هم اکنون مقبره ی زیبایش به باغ بابر جلوه ی خاصی داده است ، در نهایت شکل ظاهری مقبره ی او در سال ۲۰۰۴ کامل شد که سقفش برداشته شد و سطوح اطرافش به صورت قدیمش نزدیک تر گردید.

۳ ) مسجد شاه جهان

ایین مسجد در سال ۱۹۴۷ توسط شاه جهان در باغ بابر ساخته شد، دین بیشتر مردم افغانستان اسلام است و جای خالی مسجد در باغ بابر کابل کاملا به چشم می آمد ، مسجدی بسیار زیبا و دیدنی ساخته شده از سنگ مرمر و گل هم در باغ بابر ساخته شد که کاملا نشان دهنده ی هنر سنگ تراشی افغانستان است، این مکان از معدود اماکن تاریخی باقی مانده در افغانستان است، شاه جهان و بابر ابنیه های زیبای دیگری هم در افغانستان ساخته اند که متاسفانه تا به امروز نابود شده اند یا با ساختمان های مسکونی جایگذین شده اند.

۴ ) قصر ملکه 

در باغ بابر عمارت کهن دیگری قرار دارد که در قدیم یکی از حرم سرایان پادشاه بوده است ،این حرم سرا در جنوبی ترین نقطه ی باغ ساخته شده است، در حال حاضر در این قسمت از باغ رستوران برپا شده است و مکانی است برای پذیرایی از میهمانان خارجی و برپائی رقص و موسیقی شبانه .

تفریح در باغ بابر

اغلب بازدید کنندگان داخلی که به باغ بابر می آیند زیر سایه ی درختان می نشینند و با خانواده از فضای سبز و طبیعت زیبا و وسیع باغ استفاده می کنند ، اما در قصر ملکه هم موسیقی زنده و رقص و آواز به مناسبت های گوناگون برپا می گردد که اهالی منطقه و همچنین گردشگرانی که علاقه دارند با آداب و رسوم و فرهنگ غنی افغانستان آشنا شوند را به خود می کشاند.

بازدید از آثار تاریخی باغ و حتی دیواره های کهن آن هم یکی از تفریحات مورد علاقه ی گردشگران کابل است و از زمان مرمت این آثار بیشتر مورد توجه اقشار گوناگون قرار گرفته است، خانه های مسکونی اطراف باغ هم بسیار دیدنی هستند که از جای جای باغ قابل مشاهده اند.

می توان در این باغ یازده هکتاری بزرگ یک وعده ی غذائی خوب هم خورد رستوران باغ بابر در زمان نهار وشام آماده ی پذیرائی میهمانان است ، البته بیشتر بازدیدکنندگان محلی ترجیح می دهند با خانواده به صورت پیک نیک به بابر بیاید تا بیشتر از فضای سبز آن لذت ببرند.

خانواده ها و جوانان بیشتر برای گذران اوقات فراغت با خود وسایل بازی مثل شطرنج، تخته نرد و … را می آورند و ساعت ها با دوستان و آشنایانشان در باغ بابر خوش می گذرانند و شادی می کنند.

۱ ) استخر

در سال ۱۶۶۰ در محوطه ی قصر ملکه استخری زیبا ساخته شده است ، این استخر در زمان بازسازی و مرمت قسمت های دیگر باغ مثل مقبره، دیوار ها و… به مجموعه اضافه گرید، که بازدیدکنندگان می توانند در آن به شنا و آب بازی بپردازند.

۲) رستوران باغ بابر

در محل قصر ملکه یا همان حرم سرای کهن پادشاه رستوران لوکس و تمیزی برپا شده است که غذاهای محلی افغانستان در آن سرو می شود ، معروف ترین غذای افغانستان که در این رستوران هم طرفداران زیادی دارد قابلی پلو است که نوعی غذای برنجی با مخلفات شبیه هویچ پلوی ایرانی می باشد.

یک وعده غذا در این مکان حدودا ۲۰۰ افغانی هزینه دارد و به دلار حدودا ۱۱,۳۰ می شود، اگر به غذا های محلی افغانستان علاقه ندارید می توانید برای سرو چای یا شربت هم به این رستوران بروید، رستوران باغ بابر از ساعت ۱۱ صبح تا ۹ شب خدمات ارائه می دهد.

۳ ) حمام

همانطور که کمی قبل تر به آن اشاره کردیم باغ بابر سطحی شیب دار دارد و با پلکان شیب دار می توان از شمال تا جنوبش را پیمود علاوه بر این پلکان نهرهایی زیبا هم از ناحیه ی پر شیب باغ به مناطق پست آن در جریان است و در انتهای آن و نزدیک به قصر ملکه حمامی کوچک برای استفاده ی عمومی ساخته شده است که از تفریحات این باغ میباشد.

مرمت باغ بابر

به مرور زمان و وقوع جنگ و درگیری در کابل همچنین کم اهمیت شدن اماکن گردشگری و تاریخی برای افغان ها در سال های اخیر باغ بابر نیاز به مرمت و بازسازی پیدا کرده بود، در طی زمان های گوناگون این باغ بارها و بارها مرمت و بازسازی شد تا در نهایت در سال ۲۰۰۸ میلادی پس از پانصد سال فرو رفتن این باغ در گم نامی توسط موسسه ی فرهنگی آقاخان AKTC باری دیگر بازسازی شد و توجه گردشگران را به خود جلب کرد.

افغانستان در لیست کشورهای مناسب برای گردشگری جایی ندارد و کمتر کسی برای لذت بردن از #منابع طبیعی افغانستان به این کشور سفر می کند اما پس از بازسازی ، این بوستان موفق شد توجه توریستان را به خود جلب کند، متاسفانه اغلب بازدیدکنندگان این باغ به اماکن تاریخی آن علاقه ای ندارند و برای استفاده از طبیعت باغ به این مکان می آیند اما پس از مرمت بابر برخی توریستان خارجی به بناهای تاریخی باغ توجه می کنند.

باغ بابر دیوار کشی شده است و اغلب دیوارهایش گلی می باشد و زمان ساختش حتی به قرن ۱۹ بازمیگردد برای ساخت این دیوارها از روش سنتی ساخت و ساز افغانستان استفاده شده است که این دیوارها هم یک بار طی سال های ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۴ میلادی توسط صدها نیروی ماهر و غیر ماهر ترمیم شد، جالب است بدانید برای مرمت و بازسازی این باغ مطالعاتی روی دیگر باغ های زمان مغولان و تاریخ ساخت این باغ انجام گشت و پس از ان مرمت و بازسازی آغاز شد.

این باغ با همکاری آلمان و افغانستان با بودجه ی مشترک وزارت امور خارجه ی آلمان و AKTC افغانستان ترمیم و باز سازی شده است و در سال ۲۰۰۸ به صورت امروزی به حکومت افغانستان تحویل داده شده است.

در مرمت های انجام شده در سالهای اخیر حوضچه ای زیبا هم در محوطه ی روبه رویی مسجد باغ بابر ساخته شده است که بر زیبایی این مسجد افزوده است، علاوه بر بازسازی اماکن تاریخی و دیوارهای باغ ، سیستم آبیاری و لوله کشی های بابر و همچنین درختان باغ هم سروسامان داده شدند و درختان نو میوه مثل گیلاس ، سیب ، زالزالک و درختان تزئینی همچون سرو هم در باغ کاشته شدند.

با اتمام مرمت بازدیدکنندگان باغ هم افزایش یافتند ، در سال ۲۰۰۸ میلادی ۳۰۰,۰۰۰ نفر از این باغ دیدن کردند که نسبت به سال های قبلش افزایش قابل توجهی داشت.

باغ بابر کجاست؟

باغ بابر به یکی از منابع اصلی در آمد افغانستان و پایتخت افغانستان تبدیل شده است به همین منظور برای ورود به آن اگر از اتباع خارجی هستید باید ۲۵۰ افغانی و اگر از افغان ها هستید باید ۲۰ افغانی بپردازید.