بیش از ۸۰ درصد مساحت افغانستان را رشته کوه‌های «هندوکش»، «کوه بابا»، «سیاه کوه»، «سفید کوه» و برخی کوه‌های دیگر شکل داده است.
بیشتر کوه‌های افغانستان، در مرکز، شرق و شمال شرقی این کشور واقع شدند که اکثر این مناطق در زمستان‌ها هوای سردی دارند و بارندگی بیشتر به شکل برف است.
مناطق کوهستانی افغانستان دره‌های حاصلخیز فراوانی دارد که مردم در آنجا به کشاورزی و دامداری مشغول هستند.
رشته کوه‌های عظیم و صعب‌العبور هندوکش که تا شبه قاره هند امتداد یافته و همچنین رشته کوه «هیمالیا» در گوشه شرقی افغانستان که به کوه‌های «پامیر» و هندوکش می‌پیوندند و رشته کوه‌های جانبی هندوکش، افغانستان را سرزمینی کاملا کوهستانی کردند.
آنگونه که «محمد عظیم عظیمی» در کتاب، «اکوتوریسم در افغانستان» یاد آوری کرده است، مطابق یک اصل بوم‌شناسی هر اندازه پستی و بلندی یا چین و شکستگی منطقه‌ای بیشتر باشد، «تنوع زیستی» یعنی گوناگونی جانوران و گیاهان آن منطقه بیشتر خواهد بود و به همین علت است که گونه‌های بسیار متنوع جانوری و گیاهی را در کوه‌ها و صخره‌ها مشاهده می‌کنیم.
برخی از گونه‌های گیاهی در سمت سایه‌گیر صخره‌ها و برخی در سمت آفتاب‌گیر رشد می‌کنند، پاره‌ای دیگر در ارتفاعات بلندتر و سردتر قابلیت رویش دارند.
طبق نوشته عظیمی، در افغانستان هرچه از شرق به سمت غرب برویم از ارتفاع کوه‌ها کاسته شده و کوه‌های مرتفع به تدریج جای خود را به دره‌های عمیق، فلات‌های خالی از درخت و دشت‌های باد رفته و سوزان می‌دهند اما در مرکز کشور تا چشم کار می‌کند کوه است و کوه، و دره‌های عمیق و ژرف که روزهایی شفاف و شب‌هایی به شدت سرد را دارند.
حتی گذرگاه‌های این سرزمین در برخی مناطق دارای ارتفاعی بیش از ۲۰۰۰ متر از سطح دریا است.
در واقع افغانستان با وجود این توده‌های عظیم و غول پیکر، دنیای اعجاب‌آوری از زیبایی‌ها است.
طبیعت بکر، قله‌های باشکوه، تنوع گیاهی، دره‌های عمیق و سرسبز، رودهای جوشان، آبشارهای بلند، وجود یخچال‌ها، دریاچه‌های شفاف فیروزه‌ای در دامنه کوه‌هایی چون بابا و هندوکش و غارهای شگفت‌انگیز از مهم‌ترین جاذبه‌های افغانستان محسوب می‌شوند.
با توجه به این قابلیت‌ها افغانستان را می‌توان بهشت کوهنوردان، صخره‌نوردان و گردشگران نامید.
در حقیقت صعود به قله‌های با صلابت هندوکش که در جهان به عنوان «قله‌های بلند با ضریب سختی بالا در آسیا» شناخته می‌شوند از آرزوهای کوهنوردان به‌شمار می‌رود.
یکی از این قله‌های صخره‌ای، قله «نوشاخ» در منطقه «چترال» هندوکش است که در مجموع شامل ۴ قله جدا با ارتفاع ۷۲۵۰ متری نوشاخ غربی، ۷۴۰۰ متری نوشاخ مرکزی، ۷۴۸۰ متری نوشاخ شرقی و ۷۴۹۲ متری نوشاخ جنوب شرقی است.
آنگونه که در کتاب اکوتوریزم در افغانستان آمده است، قله نوشاخ برای اولین بار در سال ۱۹۶۰ توسط یک گروه ژاپنی به سرپرستی «ساکاتو» فتح شد.
از سوابق صعود تا قبل از کودتای سال ۱۳۵۷ خورشیدی در افغانستان اطلاعاتی در دست نیست، تا این که در سال ۲۰۰۴ یک تیم ۱۲ نفره بین‌المللی به نوشاخ صعود کردند و طبق آخرین آمار در سال‌های اخیر یک تیم ۲ نفره ایرانی به همراه دوستان افغانستانی خود توانستند یک صعود زمستانی را تجربه کنند.
کوه‌های یخچالی از دیگر جاذبه‌های افغانستان محسوب می‌شود، که اکثر این کوه‌ها در شمال شرقی افغانستان قرار دارند. خط برف در این نقاط از ارتفاع ۵۰۰۰ متر نیز عبور می‌کند.
طبق تحقیقات عظیمی، کارشناس جغرافیای افغانستان، در قسمت شرق هندوکش در مجرای فوقانی رودهای «پنجشیر»، یخچال‌های بزرگی با اشکال عجیب و غریب مشاهده می‌شود.
همچنین یک سلسله یخچال در مرز جنوبی «واخان» در امتداد سلسله کوه‌هایی که رود «پنج» را از سمت جنوب احاطه کردند تا ارتفاع ۶۰۰۰ متر قرار گرفتند و یک یخچال بزرگ نیز بالای سلسله کوه واخان قرار دارد.
در قسمت غربی هندوکش به خصوص در کوه‌های شمالی آن، تعداد زیادی فرورفتگی مربوط به دریاچه‌های یخچالی مشاهده می‌شود.
اهمیت یخچال‌های افغانستان در این است که بسیاری از رودخانه‌های شمال شرقی این کشور را تغذیه می‌کنند.
ذوب شدید یخچال‌ها در «بدخشان» و کوه هندوکش همراه با سرازیر شدن سیلاب‌ها و طغیان رودخانه‌ها بوده و در بسیاری از مناطق برفی، لغزش یخچال‌ها نیز به وقوع می‌پیوندد.
نویسنده:علی سلطانی هروی
شما اولین دیدگاه را ثبت نمایید.